Waar komt je vis in blik vandaan? Over FAO-vangstgebieden
Die cijfers op je blikje sardines? Dat is niet zomaar administratie. FAO-zone 27.9.a betekent dat je vis uit de Portugese wateren komt — dezelfde zee waar generaties vissers hun brood verdienen.
Foto: Blikvanger
Die kleine letters op je blikje conservas — “gevangen in FAO-gebied 27” — zijn meer dan administratieve formaliteit. Ze vertellen je precies waar je vis vandaan komt, wie hem gevangen heeft, en of die visserij duurzaam is. Voor wie bewust wil eten, is dat waardevolle informatie.
Wat zijn FAO-vangstgebieden eigenlijk?
De Verenigde Naties hebben in 1959 alle oceanen opgedeeld in 27 genummerde gebieden. FAO staat voor Food and Agriculture Organization, de VN-organisatie die zich bezighoudt met voedselzekerheid en visserijbeheer. Het systeem is simpel: elk nummer correspondeert met een specifiek stuk oceaan, en elk gebied is verder onderverdeeld in subregio’s.
Voor Europese vis in blik zijn vooral twee gebieden relevant:
- FAO 27: de Noordoost-Atlantische Oceaan (van Noorwegen tot Portugal)
- FAO 37: de Middellandse Zee en Zwarte Zee
Sinds 2014 is het in de EU verplicht om het FAO-gebied op verpakkingen te vermelden. Dus ja, je kunt het echt nakijken.
De Portugese wateren: FAO 27.9.a
Als je sardines koopt van JOSE Gourmet, Ati Manel of NURI, dan komen die uit divisie 27.9.a: de Portugese kust. Dit stuk Atlantische Oceaan strekt zich uit van Galicië in het noorden tot de Algarve in het zuiden.
De Portugese sardine (Sardina pilchardus) wordt hier al eeuwen gevangen. De havens van Matosinhos, Peniche en Setúbal zijn het kloppende hart van de conservas-industrie. Vissers brengen hun vangst naar de dagelijkse veilingen, waar de beste blikjesproducenten direct inkopen. Verse vis, dezelfde dag verwerkt.
Waarom is dit gebied zo goed voor sardines?
Het koude, voedselrijke water van de Atlantische Oceaan zorgt voor sardines met een hoog vetgehalte — precies wat je wilt voor visconserven. Het seizoen loopt van mei tot oktober, wanneer de vis op z’n best is. Buiten die periode wordt er niet gevist: de sardines zijn dan te mager of aan het paaien.
En er is goed nieuws: de Iberische sardinevissserij heeft in maart 2025 opnieuw MSC-certificering gekregen. Na jaren van herstelmaatregelen zijn de bestanden weer gezond. Dat betekent dat je met een gerust hart Portugese sardines kunt eten.
De Cantabrische Zee: FAO 27.8.c
Voor de beste ansjovis ter wereld moet je naar het noorden van Spanje: de Cantabrische Zee, ofwel divisie 27.8.c. Dit is het zuidelijke deel van de Golf van Biskaje, langs de hele noordkust van Spanje van Galicië tot Baskenland.
De haven van Santoña is legendarisch onder conservasliefhebbers. Hier worden ansjovis (Engraulis encrasicolus) met de hand gefileerd, zes tot twaalf maanden in zout gerijpt, en vervolgens in olijfolie verpakt. Dat handwerk (en die rijpingstijd) maakt het verschil.
De ansjovisbestanden in de Golf van Biskaje zijn momenteel gezond, met een biomassa van zo’n 143.000 ton; ruim boven de biologische limiet. Goed nieuws voor wie van ansjovis houdt.
Scandinavische wateren: FAO 27.2.a
Voor merken zoals FANGST kijken we naar het noorden: de Noorse Zee (divisie 27.2.a) en de Scandinavische kustwateren. Hier worden haring, makreel en sprot gevangen — die laatste worden soms verkocht als “Nordic sardines”.
FANGST werkt met MSC-gecertificeerde Baltische sprot en haalt mosselen uit de Deense Limfjord. Hun aanpak is anders dan de Portugese en Spaanse tradities: in plaats van olijfolie gebruiken ze vaak koolzaadolie, en ze roken met beukenhout en lokale kruiden zoals heide, kamille en jeneverbes.
De Middellandse Zee: een ander verhaal
FAO-gebied 37 (de Middellandse Zee) is belangrijk voor sommige conservas, vooral Adriatische sardines en ansjovis. Maar hier is voorzichtigheid geboden.
Slechts 35% van de Middellandse visbestanden wordt duurzaam bevist. Dat is het slechtste cijfer van alle FAO-gebieden. De visserijdruk ligt 71% boven wat wetenschappers aanbevelen. Ter vergelijking: in de Noordoost-Atlantische Oceaan (gebied 27) is bijna 80% van de bestanden gezond.
Dit betekent niet dat alle vis uit de Middellandse Zee slecht is, maar het loont om extra te letten op certificeringen en herkomst.
Wat betekent MSC-certificering?
Het blauwe MSC-logo (Marine Stewardship Council) is de hoogste standaard voor wilde vis. Om gecertificeerd te worden, moet een visserij voldoen aan strenge eisen:
- Gezonde visbestanden: er wordt niet meer gevangen dan de populatie aankan
- Minimale ecosysteemimpact: bescherming van leefgebieden en bijvangstbeperking
- Effectief beheer: wetenschappelijk onderbouwde quota’s en handhaving
De certificering wordt jaarlijks gecontroleerd en om de vijf jaar volledig herbeoordeeld.
Belangrijke MSC-updates voor liefhebbers:
- Iberische sardines (Portugal/Spanje): opnieuw gecertificeerd in 2025
- Cornish sardines: gecertificeerd sinds 2010
- Baltische sprot (FANGST): MSC-gecertificeerd
- Noordoost-Atlantische makreel: certificering verloren in 2020 — nog steeds niet duurzaam
Die laatste is pijnlijk. Makreel is heerlijk, maar de kuststaten (Noorwegen, IJsland, Faeröer, EU, VK) kunnen het niet eens worden over quota’s. De vangsten liggen zo’n 35% boven het wetenschappelijk advies. Iets om in gedachten te houden.
Waarom artisanale visserij beter is
De producenten waar we mee werken (familiebedrijven in Portugal, Galicië en Denemarken) werken met kleine boten en traditionele methoden. Dat is niet alleen romantiek, het maakt echt verschil.
Dagvisserij (“pesca do día”) De boot vertrekt ‘s ochtends en is voor de middag terug. De vis gaat dezelfde dag naar de veiling en wordt binnen uren verwerkt. Dat is onmogelijk met industriële bevriezen-en-later-verwerken methodes.
Selectief vissen Lijnvangst, kleine ringnetten, vallen: methodes die bijvangst minimaliseren en de vis voorzichtig behandelen. Geen kilometers sleepnetten die de zeebodem verwoesten.
Seizoensgebonden Goede producenten vissen alleen wanneer de vis op z’n best is en respecteren paaiseizoenen. Het inblikproces maakt het mogelijk om seizoensvis het hele jaar beschikbaar te houden, zonder vriezers of compromissen.
Bij Pinhais in Matosinhos (de fabriek achter o.a. NURI) doorloopt elke sardine een 37-stappenproces. Handmatig sorteren, handmatig in blikken leggen, minstens 90 dagen rijpen voor verkoop. Dat doe je niet op industriële schaal.
Hoe gebruik je deze informatie?
Als je een blikje conservas koopt, kun je nu checken:
- FAO-gebied: staat op de verpakking (verplicht in de EU)
- Certificering: MSC-logo voor wilde vis, ASC voor kweek
- Specifieke herkomst: goede merken vermelden vaak de exacte regio of haven
Voor de meeste artisanale conservas die wij verkopen, geldt:
- Portugese sardines: FAO 27.9.a (MSC-gecertificeerd sinds 2025)
- Cantabrische ansjovis: FAO 27.8.c (gezonde bestanden)
- Scandinavische vis (sprot, haring): FAO 27.2.a en omgeving (vaak MSC)
Het is geen garantie dat elk blikje perfect duurzaam is (de wereld is complex), maar het helpt om bewuste keuzes te maken.
Veelgestelde vragen
Waar staat de FAO-code op mijn blikje?
De FAO-zone staat meestal op de achterkant van de verpakking, vaak bij de ingrediëntenlijst of herkomstinformatie. Je ziet iets als "Gevangen in FAO-gebied 27" of specifieker "FAO 27.9.a".
Sinds 2014 is dit verplicht in de EU.
Wat betekent FAO 27.9.a precies?
FAO 27 is de Noordoost-Atlantische Oceaan. De ".9" verwijst naar het Iberische deel (Portugal en Galicië), en de ".a" specificeert de Portugese wateren.
Het is de thuisbasis van de beste sardines ter wereld en de bron voor merken zoals JOSE Gourmet, Ati Manel en NURI.
Is vis uit de Middellandse Zee slecht?
Niet per definitie, maar er is meer reden tot voorzichtigheid. Slechts 35% van de Middellandse visbestanden is duurzaam; het slechtste cijfer wereldwijd. Kijk dus extra goed naar certificeringen en vermijd soorten waarvan bekend is dat ze overbevist worden, zoals Europese heek.
Waarom heeft makreel geen MSC-certificering meer?
De Noordoost-Atlantische makreelvisserij verloor in 2020 zijn MSC-certificering omdat de kuststaten (Noorwegen, IJsland, Faeröer, EU, VK) het niet eens kunnen worden over quota's. De gezamenlijke vangsten liggen structureel 35% boven het wetenschappelijk advies.
Het is een politiek probleem, geen biologisch: de vis is er nog, maar de samenwerking niet.
Wat is het verschil tussen dagvisserij en industriële visserij?
Bij dagvisserij ("pesca do día") vertrekt de boot 's ochtends en keert dezelfde dag terug. De vis wordt direct vers verwerkt.
Industriële visserij werkt met grote schepen die weken op zee blijven en vis aan boord invriezen. Voor conservas maakt dit een enorm verschil in kwaliteit en smaak.
Wat betekent MSC- en ASC-certificering?
MSC (Marine Stewardship Council) is voor wild gevangen vis uit duurzame visbestanden. ASC (Aquaculture Stewardship Council) is voor verantwoord gekweekte vis.
Beide certificeringen garanderen: gezonde visbestanden, minimale impact op het ecosysteem, en effectief management. Dit zijn de meest gerespecteerde keurmerken wereldwijd - producenten worden streng en onafhankelijk gecontroleerd.